Van cổng ty nổi – Giải pháp kiểm soát dòng chảy hiệu quả trong công nghiệp

1. Van cổng ty nổi là gì?

Van cổng ty nổi (tiếng Anh: Rising Stem Gate Valve) là một dạng van công nghiệp dùng để đóng mở dòng lưu chất trong hệ thống đường ống. Điểm khác biệt lớn nhất so với van cổng ty chìm chính là: ty van sẽ nhô cao lên khi mở van và hạ xuống khi đóng van.

Cơ chế này giúp người vận hành quan sát trực quan trạng thái đóng/mở của van. Nhờ vậy, loại van này thường được ưu tiên trong những hệ thống lớn, cần độ chính xác và dễ kiểm tra.

Van cổng ty nổi được sử dụng rộng rãi trong:

• Hệ thống cấp thoát nước,
• Nhà máy công nghiệp,
• Nhà máy nhiệt điện, hóa chất, dầu khí,
• Các công trình hạ tầng yêu cầu kiểm soát dòng chảy nghiêm ngặt.

  

  2. Cấu tạo & nguyên lý hoạt động

  Cấu tạo cơ bản

  Van cổng ty nổi có những thành phần chính như:

• Thân van (Body): thường chế tạo từ gang, thép đúc hoặc inox, liên kết với ống bằng mặt bích hoặc ren.
• Nắp van (Bonnet): bảo vệ bộ phận bên trong, dễ tháo lắp để bảo trì.
• Ty van (Stem): phần trục gắn trực tiếp với cánh van, nổi ra ngoài khi vận hành.
• Cánh van (Gate/Disc): dạng nêm, đóng kín hoặc mở toàn phần dòng chảy.
• Tay quay (Handwheel): bộ phận điều khiển, thường dạng vô lăng.

• Nguyên lý vận hành

• Khi xoay tay quay ngược chiều kim đồng hồ, ty van sẽ nhô lên cao và kéo cánh van lên, mở đường cho lưu chất chảy qua.
• Khi xoay cùng chiều kim đồng hồ, ty van hạ xuống, đẩy cánh van đóng khít dòng chảy.

• Điểm cộng là người vận hành nhìn vào chiều cao ty van là biết ngay trạng thái mở hay đóng – điều mà van cổng ty chìm không có.

  ---

• Gioăng làm kín, bu lông, vòng đệm để chống rò rỉ.

Nguyên lý vận hành

• Khi xoay tay quay ngược chiều kim đồng hồ, ty van sẽ nhô lên cao và kéo cánh van lên, mở đường cho lưu chất chảy qua.
• Khi xoay cùng chiều kim đồng hồ, ty van hạ xuống, đẩy cánh van đóng khít dòng chảy.

Điểm cộng là người vận hành nhìn vào chiều cao ty van là biết ngay trạng thái mở hay đóng – điều mà van cổng ty chìm không có.

1. Phân loại van cổng ty nổi

1. 3.1 Theo vật liệu chế tạo

• Van cổng ty nổi gang: Phổ biến, giá thành hợp lý, dùng cho hệ thống nước và PCCC.
• Van cổng ty nổi inox (304/316): Kháng ăn mòn, chịu được hóa chất, thực phẩm, dược phẩm.
• Van cổng ty nổi thép đúc: Chịu áp và nhiệt độ cao, phù hợp dầu khí, hơi nóng, nhà máy điện.

3.2 Theo chuẩn kết nối

• Kết nối mặt bích (Flanged): thông dụng nhất, độ kín cao.
• Kết nối ren (Threaded): áp dụng cho size nhỏ.
• Hàn (Welded): dùng cho hệ thống áp lực cao, chống rò rỉ.

3.3 Theo thiết kế đĩa van

• Đĩa nêm (Wedge Gate): độ kín tốt, bền.
• Đĩa song song (Parallel Gate): áp lực tác động đều, thích hợp môi trường đặc biệt.

• 

   

4. Ưu điểm nổi bật

• Dễ quan sát trạng thái: chỉ cần nhìn ty van là biết mở hay đóng.
• Độ kín cao: nhờ cơ chế ép chặt của đĩa van.
• Thân thiện bảo trì: dễ tháo lắp, kiểm tra, thay thế.
• Độ bền vượt trội: đặc biệt khi dùng vật liệu thép hoặc inox.
• Ứng dụng đa dạng: từ hệ thống cấp nước, PCCC, đến hóa chất, dầu khí, hơi nóng.

5. Nhược điểm cần lưu ý

• Chiếm nhiều không gian lắp đặt do ty van trồi lên khi mở.
• Cần bảo dưỡng thường xuyên hơn so với van ty chìm vì ty van lộ ra ngoài, dễ chịu tác động môi trường.
• Giá thành cao hơn một chút so với van cổng ty chìm.
• Thời gian đóng/mở lâu khi kích thước van lớn.

6. Ứng dụng thực tế của van cổng ty nổi

Van cổng ty nổi được tin dùng trong nhiều ngành công nghiệp:

• Cấp thoát nước đô thị, khu công nghiệp: kiểm soát dòng chảy trong hệ thống đường ống chính.
• Ngành PCCC: thường dùng trong các trạm bơm, hệ thống phòng cháy chữa cháy quy mô lớn.
• Ngành dầu khí, hóa chất: chịu được áp lực, nhiệt độ cao, chống ăn mòn tốt.
• Nhà máy nhiệt điện, thủy điện: vận hành liên tục, yêu cầu độ chính xác cao.
• Ngành thực phẩm, dược phẩm (khi dùng van inox): đảm bảo an toàn, vệ sinh.

7. Thông số kỹ thuật cơ bản

• Kích thước (Size): DN50 – DN1200
• Vật liệu: Gang, Inox, Thép đúc
• Kết nối: Mặt bích, ren, hàn
• Áp suất làm việc: PN10 – PN40
• Nhiệt độ làm việc: -10°C đến 400°C (tùy vật liệu)
• Tiêu chuẩn sản xuất: JIS, DIN, BS, ANSI